انتها 2020، لحظه آموختن از اشتباه ها - دیار سلمان

با ما همراه باشید و درباره وبلاگ ساعت اینترنتی بیشتر بدانید.

دو دهه پیش، دم دست ترین پاسخی که به هر پرسش استراتژیکی داده می شد، جهانی سازی بیشتر بود، هرچند این هدف، هدفی قابل ستایش بود، اما در ساخت و پیشبرد آن پیروز شدیم. اما بلایایی جهانی مثل تبعات رکود اقتصادی 2008 و پاندمی کرونا نشان داده است که جهانی سازی و در هم تنیدگی بیشتر، می تواند ریسک سرایت خطرات را چه در مسائل اقتصادی و چه ویروس ها افزایش دهد.

در سال 2000 زمانی که اولین تلاش دونالد ترامپ برای رسیدن به کرسی ریاست جمهوری امریکا باخت، کمتر کسی می توانست تصور کند او 16 سال بعد دیگر بار وارد این معرکه می شود و زمام حزب جمهوریخواه را به دست می گیرد و مقابل تجارت آزاد قد علم می کند.

در شروع قرن بیست ویک به نظر نمی رسید امریکا کشوری در جهت ناامنی باشد، اما حملات تروریستی 11 سپتامبر به دوران طلایی هژمونی امریکا پایان داد. جورج دبلیو بوش که تازه رئیس جمهوری امریکا شده بود و از تنش های ژئوپلتیک آینده بی خبر بود، شروع به ستایش همتای روسی خود، ولادیمیر پوتین کرد؛ در آن زمان روسیه از اعضای متعهد گروه هشت بود، کره شاقتصادی هنوز به طور رسمی پایبند به پیمان منع گسترش سلاح های هسته ای بود و چین که اقتصادی بسیار عقب تر از امریکا داشت، عضو سازمان تجارت جهانی نبود.

در دو دهه اخیر جهان اقداماتی مخرب انجام داد که اثر فیزیکی قابل توجهی داشت؛ در سال 2001 امریکا مسئول انتشار 23 درصد از دی اکسید کربن جهان بود. در حالی که سهم چین از انتشار این گاز مضر به 13 درصد می رسید؛ از اوایل سال 2006 جای این دو کشورعوض شد. اکنون نیز جدیدترین آمارها نشان می دهد، امریکا تولید کننده 15 درصد گازهای گلخانه ای جهان وچین تولید کننده 28 درصد آن است. (هرچند که سرانه تولید گاز گلخانه ای در چین، بسیار کمتر از امریکا است.) این شرایط باعث تغییرات اقلیمی شده که از تهدیدهای نوظهور است و قرن بیست و یکم نیازمند پاسخ فوری به آن است.

در طول 20 سال گذشته انقلابی نیز در نوع روابط اجتماعی ما با دیگران رخ داده است. اینترنت در همه جا در دسترس است و شبکه های اجتماعی تبدیل به سنگ بنای مناسبات شده اند. بهار عربی در سال 2010 محصول همین شبکه های اجتماعی بود و پتانسیل این فناوری جدید را نشان داد؛ اما اکنون می دانیم که ابزارهای دیجیتالی ممکن است تأثیراتی مخرب همانند آنچه داشته باشند که در حملات سایبری و کمپین های گسترده ای که اخبار و اطلاعات جعلی را منتشر می کنند، دیده می شود.

در بین تمامی مناطق جهان اروپا بیش از همه از جنبه های منفی دیجیتالی شدن رنج برده است. در سال های اخیر پوپولیسم ملی گرا با رشد روز افزون خود، جوامع را مسموم کرده است. شادی های هنگام معرفی فیزیکی یورو در سال 2002 و گسترش کشورهای عضو اتحادیه اروپا در سال 2004 طولی نکشید تا جای خود را به شرایط اضطراری دائمی از بحران یورو گرفته تا بحران پناهندگان و برگزیت بدهد.

با این حال نباید اجازه دهیم ناآرامی ها و تنش ها دستاوردهایی را که همه در کنار هم به دست آورده ایم، زیر سایه خود محو کند؛ بین سال های 2001 تا 2019 امید به زندگی از 67 سال به 73 سال افزایش یافته و به طور خاص در آفریقا از 53 به 63 سال رسیده است. حضور زنان در عرصه های قدرت نیز قابل توجه است و اکنون 19 رئیس دولت در جهان زن هستند که البته ناکافی است.

علاوه بر این با پیروزی جو بایدن در انتخابات امریکا، از ماه ژانویه دیگر بار همه کشورها از توافق آب و هوایی پاریس حمایت خواهند کرد. اتحادیه اروپا هم با همگرایی هایی که داشته در حال غلبه بر مسائل خود است؛ در ارتباط با کرونا هم قرار است یک صندوق کمکی ایجاد شود که کمک هزینه هایی را توزیع کند.

در این بین بهتر است تأملی هم به سناریوهای غیر واقعی داشته باشیم تا به بهبود دیدگاه های ما کمک کند، به عنوان مثال اقتصاد جهان چگونه می خواست بدون محرک های اقتصادی چین که صدها میلیون نفر را از فقر خارج کرده، از رکود اقتصادی 2008 خارج شود؟ و چه می شد اگر پاندمی کنونی 20 سال قبل که فاقد فناوری های ارتباطی و اطلاعاتی لازم بودیم، رخ می داد؟

اکنون با نزدیک شدن به پایان سال 2020 و شروع دهه سوم از قرن بیست ویکم، وقت آن است با دقت بیشتری به ارزیابی دو دهه گذشته بپردازیم؛اما زمانی که به آینده نگاه می کنیم، باید فارغ از احساس خوشبینانه سال 2000 و احساس ترس و نگرانی سال های ترامپ باشیم.

در سال های پیش رو باید چند قطبی ژئوپلتیک با صلح و همکاری بین المللی عجین شود. این بهترین تضمین برای توسعه انسانی است. ما همچنین باید شکاف های موجود در جوامع دیجیتال خود را از بین برده و به تعادلی پایدار در طبیعت و محیط زیست خودمان دست یابیم، زیرا همه چالش هایی که داریم قابل کنترل هستند و این ما هستیم که باید تعیین کنیم، آیا پایان سال 2020 برایمان لحظه ای از یادگیری از قرنی پرتلاطم است یا مقدمه ای است بر رویدادهایی بدتر.

منبع: project syndicate