کاهش 8 پله ای رتبه ایران در تعداد دانشجویان خارج از کشور
به گزارش دیار سلمان، بر اساس آخرین نمایه سازی مهاجرتی دانشجویان ایرانی، تعداد دانشجویان ایرانی خارج از کشور در سال 2017 به 52 هزار و 521 نفر رسیده است که رتبه ایران در این شاخص بیستم جهانی است.
به گزارش گروه رسانه های خبرنگاران، بهرام صلواتی، مدیر برنامه مهاجرت پژوهشکده سیاستگذاری دانشگاه صنعتی شریف در گفت وگو با ایسنااز تهیه و انتشار گزارش نمایه مهاجرتی ایران (Iran Migration Profile) در رصدخانه مهاجرت ایران اطلاع داد و گفت: نمایه مهاجرتی ایران چکیده ای از آخرین شرایط شاخص های کلیدی مهاجرت های بین المللی در قیاس با تراز جهان در حوزه های مختلف جا به جایی دانشجویی، مهاجرت کاری، مالی و مهاجرت اجباری (پناهجویی و اقلیمی) است .
مدیر رصدخانه مهاجرت ایران با بیان اینکه در تهیه این گزارش سعی شده است تا حد ممکن قالب و استانداردهای بین المللی لحاظ گردد و همچنین از به روزترین گزارش ها و مراجع آماری داخلی و بین المللی در دسترس استفاده گردد، اظهار کرد: با توجه به دشواری و تهیه و همگونی سازی داده های متنوع مهاجرت های بین المللی در کشورهای مختلف مهاجر فرست و مهاجرت پذیر جهان، معمولا یک تاخیر زمانی یک تا دو ساله میان زمان انتشار گزارش های مراجع مهاجرتی و زمان ارجاع به داده های آماری وجود دارد. از این حیث، ارجاع و دسترسی بیشتر گزارشات مهاجرتی سال 2019 به داده های مهاجرتی مربوط به سال 2017 و یا حداکثر سال 2018 میلادی بوده است .
صلواتی افزود: با این حال رصدخانه مهاجرت ایران سعی نموده است ضمن ارجاع به اطلاعات معتبرترین گزارشات جهانی مهاجرت در سال 2019 ، داده های آماری مربوط به سال 2019 را از منابع ملی و محلی استخراج و با امکان سنجی قابلیت اتصال و مقایسه پذیری این داده ها، آنها را در نمایه پیش رو ارائه کند .
مدیر رصدخانه مهاجرت ایران، تاکید نمود: هدف از تهیه و انتشار چنین گزارشاتی با استانداردهای بین المللی آن است که اولا زمینه سوء استفاده و یا سوء برداشت از اطلاعات آماری مربوط به حوزه مهاجرت های بین المللی به خصوص رتبه و صندلی ایران در شاخص های جابجایی تحصیلی و دانشجویی در داخل و خارج از کشور جلوگیری گردد. ثانیا و از همه مهمتر اینکه با استفاده از داده و آمار موثق و شناخت شرایط و صندلی ایران در بازار بین المللی مهاجرت، زمینه سیاستگذاری و برنامه هدفمند و هوشمندانه در این حوزه فراهم گردد. در واقع ضرورت تهیه و انتشار نمایه مهاجرتی ایران این است که به طور منظم شرایط ایران را در شاخص های مختلف مهاجرتی به ویژه تبادلات دانشجویان و متخصصان ایرانی رصد کنیم تا بتوانیم واکنش های درست و بجایی را با توجه به آخرین تحولات داشته باشیم .
وی یادآور شد: به عنوان مثال، یکی از موارد حائز توجه در گزارش اخیر این است که سهم و تعداد دانشجویان و محققان ایرانی حاضر در کشور آمریکا رو به کاهش است که بخش عمده ای از این کاهش، ناشی از محدودیت های ویزا و ورود این گروه به خاک آمریکا است. این کاهش حضور و یا ورود برای عرصه علم و فناوری کشور خیلی مفید نیست؛ چرا که ما همیشه نیازمند تبادل و گردش نخبگانی با جهان مخصوصاً با دانشگاه ها و موسسات برتر علم و فناوری جهان هستیم تا همیشه زمینه دسترسی به علم و فناوری روز جهان و از همه مهمتر انتقال آن به داخل کشور فراهم باشد .
صلواتی با بیان اینکه سیاست چرخش نخبگانی، امری که در کشور تا کنون کمتر مورد توجه قرار گرفته، باید بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد، خاطر نشان کرد: در واقع پس از گذشت سال ها و دهه های متمادی که نگاه و رویکرد ما به مهاجرت و اثرات آن صرفاً منفی و خسرانی بوده است، زمان آن رسیده است که ما یک چرخش راهبردی از این نگاه صرفاً منفی و تهدیدآمیز به مهاجرت به رویکرد واقع بینانه با در نظر دریافت جنبه های مثبت و مفید مهاجرت های بین المللی به خصوص در دوران تحریم داشته باشیم .
یادآور شد: در حال حاضر کشورهایی مثل آمریکا در کوشش هستند با اعمال انواع محدودیت های مالی و سیاسی و حتی جلوگیری از ورود متخصصان و دانشجویان، از آگاهی و دسترسی ما به آخرین علم و فناوری روز جهان جلوگیری نمایند که این موضوع نیازمند اتخاذ یک راهبرد هوشمندانه و برنامه اجرایی سریع در کشور است؛ چرا که در صورت انفعال در این زمینه به زودی اثرات زیان بار آن را در اقتصاد و صنعت و دانشگاه خود مشاهده خواهیم کرد .
همچنین افزود: سالنامه آماری مهاجرت ایران (Iran Migration Outlook) که در انتها امسال شمسی منتشر خواهد شد، مجموعه کامل آمار مهاجرت های بین المللی ایران و جهان و همچنین نتایج پیمایش های مهاجرتی که اخیراً در داخل کشور اجرا شده است به همراه تحلیل های جامع کارشناسی جهت استفاده عموم کارشناسان و علاقه مندان این حوزه منتشر خواهد شد .
وی در ادامه به جزئیات داده های مربوط به جابه جایی تحصیلی و دانشجویان ایرانی پرداخت و گفت: بر اساس این مطالعات کشورهای آمریکا، انگلستان، چین، کانادا، استرالیا، فرانسه، روسیه، آلمان و ژاپن به ترتیب رتبه های اول تا نهم را در پذیرش دانشجو دارند .
مدیر برنامه مهاجرت پژوهشکده سیاستگذاری دانشگاه صنعتی شریف ادامه داد: آنالیز آخرین شرایط کشورهای دانشجو فرست نشان می دهد که ایران در حالی رتبه 18 را دارد که پایین تر از کشورهایی چون چین، آلمان، فرانسه، آمریکا و ایتالیا قرار گرفته است .
20کشور اول دانشجو فرست
رتبه | نام کشور |
1 | چین |
2 | هند |
3 | آلمان |
4 | کره جنوبی |
5 | نیجریه |
6 | فرانسه |
7 | قزاقستان |
8 | عربستان سعودی |
9 | ویتنام |
10 | اکراین |
11 | آمریکا |
12 | ایتالیا |
13 | مالزی |
14 | بنگلادش |
15 | روسیه |
16 | پاکستان |
17 | برزیل |
18 | ایران |
19 | کانادا |
20 | نپال نمودار 20 کشور اول دانشجوفرست صلواتی ادامه داد: در سال 2000 تعداد 17 هزار و 447 دانشجوی ایرانی در خارج از کشور مشغول به تحصیل بودند که ایران در آن سال در جهان رتبه 26 را کسب نموده بود. این صندلی در سال 2012 میلادی به رتبه دوازدهم ارتقا یافته بود که بالاترین رتبه دانشجو فرستی ایران در طول بیست سال گذشته بوده است . وی افزود: اما تعداد دانشجویان ایرانی خارج از کشور در سال 2017 به 52 هزار و 521 نفر رسیده است که رتبه ایران در این شاخص بیستم جهانی است که نسبت به سال 2012 هشت پله کاهش یافته است . وی همچنین به آمارهای مربوط به تعداد دانشجویان ایرانی شاغل در آمریکا از سال 2000 تا 2018 اشاره نمود و یادآور شد: فرایند افزایش پذیرش دانشجویان ایرانی در آمریکا از سال 2000 تا سال 2017 ادامه داشت ولی این فرایند از سال 2018 فرایند کاهشی یافته است . فرایند دانشجویان ایرانی شاغل به تحصیل در دانشگاه های آمریکا وی در مورد فرایند کاهشی تعداد دانشجویان ایرانی مشغول به تحصیل در آمریکا، شرح داد: با توجه به محدودیت های اعمال شده از سوی دولت ترامپ برای ورود اتباع ایرانی به خاک کشور آمریکا، تعداد دانشجویان ایرانی در آمریکا کاهش یافته و پیش بینی می گردد که ادامه این فرایند سهم و تعداد دانشجویان ایرانی مشغول به تحصیل در آمریکا را با کاهش روبرو کند . وی افزود: همچنین پیش بینی می گردد که کشورهایی همچون ترکیه، کانادا و آلمان تبدیل به مقاصد جایگزین کشور آمریکا برای دانشجویان ایرانی شوند . مدیرگروه مهاجرت پژوهشکده سیاستگذاری دانشگاه شریف افزود: در سال 2019 تعداد دانشجویان ایرانی در آمریکا با 5 درصد کاهش به عدد 12 هزار و 142 نفر رسید . وی همچنین به فرایند پذیرش دانشجویان ایرانی در کانادا اشاره نمود و یادآور شد: تعداد دانشجویان ایرانی در این کشور از 3 هزار و 735 نفر در سال 2016 به 3 هزار و 884 نفر در سال 2017 رسیده است . صلواتی به بیان شرایط دانشجویان بین المللی ایرانی در آلمان پرداخت و گفت: تعداد دانشجویان شاغل به تحصیل در دانشگاه های این کشور از 3 هزار و 135 نفر در سال 2013 به تعداد 4 هزار و 846 نفر در سال 2017 رسیده است . وی با بیان اینکه علی رغم فرایند افزایشی پذیرش دانشجویان ایرانی در آلمان، ولی در میان 10 کشور برتر دریافت نماینده ویزای تحصیلی در سال 2018 ، ایران رتبه هشتم را دارد، یادآور شد: ویزای تحصیلی کشور ایران شامل کلیه مقاطع تحصیلی از دانش آموزی تا دانشجویی را شامل می گردد . صلواتی افزود: فرایند پذیرش دانشجویان ایرانی در ترکیه تغییر نموده است، به گونه ای که تعداد دانشجویان ایرانی شاغل در ترکیه از 499 نفر در سال 2000 به 6 هزار و 99 نفر در سال 2017 افزایش یافته است . به گفته وی بر اساس این گزارش کشورهای آذربایجان، ترکمنستان، افغانستان، ایران، عراق، سوریه، سومالی، اردن، یمن و پاکستان 10 کشور برتر در دریافت ویزای تحصیلی از کشور ترکیه در سال 2017 هستند . مدیر رصدخانه مهاجرت ایران در این باره گفت: طرح همکاری با متخصصان و دانشمندان ایرانی غیر مقیم به منظور انتقال دانش، تجربه و ایده های فناورانه به کشور و همچنین ایجاد ارتباط موثر دانشمندان و متخصصان ایرانی غیر مقیم با همتایان داخلی و مراکز علمی و فناوری منتخب توسط معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و بنیاد ملی نخبگان طراحی شده و از اسفند سال 1394 به صورت رسمی شروع شده است . وی هدف اصلی این طرح را ایجاد سازوکاری برای بهره مندی از دانش و تجارت ارزشمند دانشمندان و متخصصان ایرانی و غیر مقیم در قالب برنامه هایی مانند پسا دکتری، فرصت های مطالعاتی، اساتید مدعو و تعیین، فعالیت های فناورانه و برگزاری سخنرانی و کارگاه تخصصی با تاکید بر مدل چرخش نخبگان دانست . صلواتی افزود: از جمله مهمترین دستاوردهای این طرح می توان به ارائه تسهیلات به بیش از 1400 نفر از فارغ التحصیلان بازگشتی از دانشگاه های برتر جهان اشاره نمود . وی ادامه داد: همانطور که در نمودار فوق تعیین است، تعداد متخصصات ایرانی بازگشتی از اسفند 1394 تا به امروز به 1402 نفر رسیده است. به عبارت دیگر از زمان شروع رسمی طرح همکاری با متخصصان ایرانی، به طور متوسط روزانه یک ایرانی متخصص به کشور بازگشته است . به گفته این فعال حوزه مطالعات مهاجرت، در 9 ماه اول سال 1398 در مجموع بیش از 300 نفر از فارغ التحصیلان دانشگاه های برتر جهان به کشور بازگشته اند، بر همین اساس میانگین روزانه تعداد متخصصان بازگشتی به داخل کشور بیش از یک نفر بوده است . |