جایگاه و نقش نوروز در عرصه دیپلماسی فرهنگی - دیار سلمان

جشن نوروز و همگرایی فرهنگی نگاه و ایده همگرایانه میان ملت ها و واحدهای سیاسی، تاریخ و قدمت بلندی دارد، ملت ها همیشه در پی جستجو و تقویت عوامل پیونده دهنده و سامان بخش روابط بین خودشان بوده و است. البته نباید از یاد برد که اندیشه بهره گیری از اشتراکات فرهنگی و اجتماعی، به منظور تقویت و سامان بخشیدن مناسبات فی ما بین از موضوعات کهن و با پیشنه بلندی تاریخ هستند. جشن نوروز یکی از آن زمینه ها و بسترهای معنوی و تاریخی است که می تواند با درون مایه های شگرف فرهنگی و تاریخی خود روابط ملت ها و دولت های حوزه فرهنگ و تمدن نوروز را انسانی تر و منطقی تر بسازد.

دیپلماسی فرهنگی می تواند نقش مهمی در تبادلات فرهنگی و دستیابی به اقتدار فرهنگی را فراهم آورد که نتیجه آن فراهم شدن صلح و همزیستی مسالمت آمیز برآمده از رشد و اعتلای فرهنگی است. آئین نوروز به عنوان یک داشته مشترک تمدنی میان ما و همسایگانمان است.

نقش نوروز در همگرایی فرهنگی به دو صورت سخت و نرم صورت میگیرد در همگرایی سخت یک سازمان یا نهادی شکل گرفته و پیرامون آن فرهنگ سازی و هویت سازی انجام می گردد که نمونه شاخص آن اتحادیه اروپاست که کوشش می نماید از این طریق هویت اروپایی را بوجود آورد که در بعضی موارد نیز ناکام مانده است. اما نوع دیگر آن، همگرایی نرم است که کشورها به واسطه درکی که از یک هویت مشترک دارند به سمت همگرایی سوق پیدا نموده و از این طریق تبادلات خود را افزایش می دهند. در این نوع از همگرایی استحکام بیشتری وجود داشته و دارای عمر درازتر و پایدارتری است. نوروز یک هویت مشترک است که باعث شده همگرایی به واسطه آن شکل گیرد.

دیگر اینکه نوروز تنها یک زمان و یک جشن نیست و نوروز یک گفتمان است: نوروز گفتمانی است که از دل آن صلح نشات می گیرد. صلحی که کشورهای منطقه بیشتر از هر زمان دیگر به آن احتیاج دارد و در صورت بدست آوردن آن میتوان به تمام نقاط عالم نیز تسری یابد.

نوروز توانایی های خوبی برای پیوند و همگرایی ملت ها دارد، زیرا در متن آیین های نوروزی، هیچ نمونه ای از شرک، بت پرستی، آیین های غیرالهی و غیرانسانی و نکات منفی وجود ندارد. همه چیز در آنجا خدایی و انسانی و سپاس به درگاه یزدان است؛ جهانی پر از نور، روشنایی، حرکت، برکت و راستی.

عید نوروز همیشه به عنوان میراث مشترک معنوی میان کشورهای حوزه فرهنگی و تمدنی ایرانی شناخته می گردد و نوروز از معدود آیین هایی است که در آن رابطه انسان و طبیعت و پاسداری از محیط زیست متجلی می گردد.

نوروز به عنوان مولفه ای فرهنگی مشترک میان مردمان سرزمینی با عقاید متعدد، پوشش های متنوع و زبان های مختلف است که می تواند در یک حوزه تمدنی در جهت دیپلماسی به صلح و دوستی یاری کند.

نوروز می تواند و ظرفیت آن را دارد که به عنوان عنصر اساسی دیپلماسی فرهنگی کشور در چارچوب دیپلماسی عمومی، در ارتقای جایگاه فرهنگی و سیاسی ایران در همه کشورهای حوزه نوروز بکار گرفته گردد.

در راستای تقویت دیپلماسی فرهنگی آیین نوروزی وجه اشتراکی است که بتواند کشور ما را به کشورهای دیگر منطقه نیز متصل کند؛ بدون اینکه شائبه، کج فهمی و اختلاف دیدگاه در آن وجود داشته باشد.

در همین باره، باید گفت بهره گیری از دیپلماسی نوروز به عنوان اهرمی در سیاست خارجی و روابط کشور های منطقه عملامی تواند پیامدها و ثمرات گسترده یی داشته باشد. در این راستا از یک سو با توجه و بهره گیری بیشتر و استفاده از پتانسیل های دیپلماسی فرهنگی و دیپلماسی نوروز دایره همکاری های فرهنگی و تاثیرگذاری کشورهای حوزه نوروز آسیای میانه، قفقاز و آسیای غربی توسعه خواهد یافت.

از سوی دیگر، جدا از افزایش همگرایی های فرهنگی میتوان با بهره گیری از این دیپلماسی در سیاست خارجی منطقه ای به نوبه خود همکاری های سیاسی، مالی و فرهنگی کشورهای منطقه را افزایش داد.

نویسنده: مهدی رضا I کارشناس ارشد ارتباطات و روابط بین الملل