گونه های جدید کروناویروس؛ دل مشغولی تازه دنیا - دیار سلمان

به گزارش خبرنگاران از ایرنا، پس از گذار از 12 ماه سخت از پیچیدن آوازه ویروس ناشناخته کرونا در دنیا و نامگذاری آن به عنوان بیماری همه گیر کووید19، مدت زیادی از شادمانی دستیابی دانشمندان به کشف تاریخ ساز واکسن کووید 19 نگذشته بود که این ویروس هزار چهره، روی تازه ای از خود را به نمایش گذاشت.

هر چند تا پیش از این نسبت دادن واژه کرونا به جغرافیایی خاص مرسوم نبود اما شنیدن عبارت های کرونای انگلیسی، کرونای برزیلی و کرونای آفریقایی در هفته های اخیر بیانگر این مهم است که فارغ از اسارت در دام واژگان، هدف دنیا تنها رهایی از این ویروس است حال با هر اسم و شکلی که باشد.

پرسش هایی که اکنون مطرح است اینکه آیا این انواع تغییر یافته ویروس (واریانت) می توانند در میزان سرایت پذیری، علائم بالینی، شدت بیماری زایی، تشخیص، درمان و همچنین ساخت واکسن علیه این ویروس تاثیرگذار باشند.

چگونه این گونه های جدید COVID-19 ظهور کردند؟

بر اساس اطلاعات تارنمای سازمان دنیای بهداشت، از زمان شیوع ویروس کرونا در سال 2019، جهش های زیادی در آن اتفاق افتاده است و با توجه به ماهیت ویروس ها، وقوع چنین جهش هایی بی سابقه و یا غیر قابل انتظار نیست.

به گفته دکتر ویلیام شافنر، متخصص بیماری های عفونی در مرکز پزشکی دانشگاه وندربیلت در نشویل آمریکا، ویروس ها به سرعت تکثیر می شوند و در نتیجه جهش های جدید همواره وجود دارد. هرچند بیشتر تغییرات کوچک ژنتیکی تاثیری در رفتار ویروس ندارند.

بعضی از جهش ها برای ویروس زیانبار هستند، یعنی توانایی تکثیر آن را مختل و باعث به اصطلاح مرگ آن می شوند. این در حالیست که بعضی از این جهش ها ممکن است مزیت های خاص و ویژه ای را برای زندن ماندن بیشتر نصیب ویروس کند که از جمله آنها بالابردن سرعت انتشار و انتقال است.

به عقیده شافنر، انواع جدید کشف شده در انگلستان، آفریقای جنوبی و برزیل به دلیل انتشار آسان تر مورد توجه قرار گرفته اند، بنابراین آنها می توانند به سرعت جایگزین انواع دیگر ویروس شوند و به گونه های غالب تبدیل شوند.

گونه های شناسایی شده ویروس کرونا جهش های متعددی را به خصوص در بخش سنبله پروتئینی پشت سر گذاشته اند که این امر سبب می گردد با سرعت بیشتر جذب گیرنده های سلولی شوند و سلول های بیشتری را درگیر نمایند.

تکلیف واکسن با این گونه های جدید چیست؟

مطالعات اولیه نشان می دهد که هر دو واکسن آمریکایی فایزر - بیون تک و مدرنا در برابر گونه جهش یافته بریتانیایی موثر خواهند بود.

هنری والک از اعضای مرکز پیشگیری و کنترل بیماری های آمریکا اما با استناد به اطلاعات موجود می گوید: متخصصان معتقدند که واکسن ها در برابر گونه های جدید ویروس نیز موثر هستند.

با این حال، به نظر می رسد گونه جهش یافته ویروس کرونا که در آفریقای جنوبی شناسایی شده هنوز از حیث تاثیر پذیری نسبت به واکسن در مقایسه با نوع بریتانیایی شرایط ناشناخته و پیچیده تری دارد.

شرکت داروسازی آمریکایی مودرنا اعلام نمود واکسن فراوریی این شرکت در برابر انواعی از ویروس کرونا که در بریتانیا و آفریقای جنوبی شیوع یافته است کارایی داشته و این شرکت در کوشش است تا با اصلاح و نسخه به روز شده مدرنا برای سازگاری با گونه آفریقایی و ایجاد دوزهای تقویت نماینده برای افرادی که قبلا واکسن اصلی را دریافت نموده اند، میزان مصونیت و ایمنی زایی در برابر این گونه را افزایش دهد.

تدروس آدهانوم، مدیر کل سازمان دنیای بهداشت اخیرا (8 فوریه) ضمن ابراز نگرانی از گزارش های دریافتی از آفریقای جنوبی مبنی بر اثربخشی ناچیز واکسن آسترازنکا در برابر گونه آفریقایی گفت: آنچه در مورد واکسن آسترازنکا در آفریقای جنوبی رخ داد یک یادآوری برای ماست که بدانیم برای کنترل زنجیره شیوع ویروس کرونا بیش از همه باید به اقدامات بهداشتی اثبات شده اتکا کنیم.

گونه های جهش یافته و خطر ابتلای دوباره به کرونا

به دنبال شناسایی گونه جهش یافته برزیلی کرونا در پرو، کارشناسان انستیتوی ملی بهداشت وابسته به وزارت بهداشت پرو هشذار دادند که ابتلای افراد به ویروس کرونا موجب مصونیت این افراد از ابتلا به انواع جهش یافته نخواهد بود.

پژوهشگران می گویند عفونت قبلی کرونا به معنای دچار نشدن قطعی شما به کرونا نیست و خطر ابتلای دوباره به میزان قابل توجهی وجود دارد.

صفحه توییتری نشریه دیلی میل نیز پیشتر به نقل از دکتر فائوچی، رییس مرکز بیماری های عفونی آمریکا نوشت: اگر یک بار به کرونا مبتلا شده اید، در مقابل کرونای جهش یافته ایمن نیستید.

گونه جهش یافته انگلیسی (B.1.1.7)

14 دسامبر 2020 میلادی (24 آذر ماه) مقام های بهداشتی انگلیس، شیوع نوع جدید ویروس کرونا در جنوب شرقی این کشور را گزارش کردند.

این ویروس در حال حاضر در حدود 60 کشور دنیا و 23 ایالت آمریکا در حال گردش است. به گفته مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری های آمریکا (CDC)، ممکن است گونه انگلیسی در ماه مارس (اسفند/ فروردین) به نوع غالب ویروس در این کشور تبدیل گردد.

مطالعات اپیدمیولوژیک و یافته های بالینی نشان می دهد که نوع انگلیسی این ویروس سرایت پذیری بالاتری نسبت به ویروس های قبلی دارد اما شدت بیماری زایی، نرخ مرگ و میر و وقوع عفونت مجدد ناشی از آن همچنان در دست آنالیز است.

بر اساس تحقیقات دانشمندان، قدرت سرایت پذیری گونه انگلیسی 40 تا 70 درصد بیش از ویروس سنتی کووید-19 است. بر اساس آمار منتشر شده در ماه ژانویه، از هر 50 نفر، یک نفر در انگلیس به گونه جدید کرونا مبتلا شده است.

با این حال بوریس جانسون نخست وزیر بریتانیا پیشتر اعلام نمود شواهد نشان می دهند گونه جهش یافته کرونا که در این کشور ثبت شده، ممکن است با مرگ ومیر بیشتر مرتبط باشد.

گونه جهش یافته آفریقایی (501Y.V2)

18 دسامبر (28 آذر ماه) مقام های بهداشتی کشور آفریقای جنوبی شناسایی نوعی جدید از این بیماری را به سازمان دنیای بهداشت گزارش کردند که این واریانت جدید سه استان این کشور را فراگرفت و بعد از مدتی زمان کوتاهی به واریانت غالب در کل این منطقه تبدیل شد.

آنچه در بیماران مبتلا به این نوع ویروس قابل توجه است، میزان بالای ویروس شناسایی شده در بیماران مبتلا است که می تواند ناشی از انتقال بهتر ویروس به داخل سلول و تکثیر بالاتر این واریانت باشد.

از طرفی این گونه جدید حاوی جهشی است که به ویروس اجازه می دهد بعضی از آنتی بادی های فراوری شده توسط واکسن را دور زند و این موضوع موجب نگرانی دانشمندان شده است.

این واریانت تا به امروز در بیش از 20 کشور دنیا شناسایی شده است.

گونه جهش یافته برزیلی (P.1)

اوایل ژانویه (دی ماه) مدتی پس از شناسایی دو گونه جهش یافته انگلیسی و آفریقایی خبر کشف نمونه تازه ای از ویروس کرونا در چهار فرد مبتلای برزیلی در فرودگاه توکیو ژاپن منتشر شد.

این گونه از ویروس کرونا، 12 جهش در پروتئین اسپایک خود دارد. ویروس از پروتئین اسپایک برای راه یافتن به داخل سلول های بدن استفاده می نماید.

لوئیس اِنریکه ماندِتا وزیر بهداشت پیشین برزیل در مصاحبه ای تلویزیونی هشدار داد، در صورت عدم اعمال تدابیر مقتضی، این گونه جدید ویروس کرونا در طول 60 روز به یک ابَرهمه گیری در این کشور تبدیل خواهد شد.

با توجه به شناسایی گونه برزیلی کرونا و درک این مسئله که ویروس آزادانه در حال چرخش است، مقایسه آمارهای ابتلا به کرونا و مرگ و میر در این کشور پهناور آمریکای جنوبی، زنگ خطر جهش ویروسی خارج از کنترل را به صدا درآورده است.

گونه جهش یافته برزیلی تا کنون در هشت کشور دنیا شناسایی شده و عامل شیوع افسار گسیخته بیماری در شهر مانائوس در ایالت آمازونیا برزیل اشت.

در سرانجام اینکه اگر چه ویروس جهش یافته و گونه های جدید کووید 19 مسری تر است اما نباید فراموش کرد که همچنان نقش عامل انسانی و اقدامات مقابله ای و پیشگیرانه مشخص نماینده است.

شخصی که ماسک می زند و فاصله اجتماعی را رعایت می نماید، از سرایت بیماری جلوگیری می نماید؛ خواه ناقل گونه برزیلی باشد یا انگلیسی. نکته حائز اهمیت اینکه نباید در ماموریت ویروس کرونا در دنیا همچون یک کاتالیزور با سهل انگاری در رعایت دستور العمل های بهداشتی، او را کمک دهیم.