دوست داشتم شمس تبریزی را دیدار کنم - دیار سلمان

به گزارش گروه رسانه های خبرنگاران، الیف شافاک نویسنده مشهور ترکیه ای و خالق رمان ملت عشق که برای نگارش رمان 10 دقیقه و 38 ثانیه در این جهان عجیب و غریب پیروز شده بود به فهرست نهایی جایزه ادبی بوکر سال 2019 راه یابد چندی پیش با نشریه نیویورک تایمز به گفت وگو نشست که در ادامه بخشی از این گفت وگو را می خوانید .

در قفسه کنار تخت خواب تان چه کتاب هایی قرار دارند؟

در بازه های زمانی متفاوت کتاب های مختلفی را مطالعه می کنم، اما معمولا همزمان یک کتاب داستانی و یک کتاب غیرداستانی را روی میز کنار تخت خوابم قرار می دهم .

کتاب مورد علاقه شما که تا به امروز کسی چیزی درباره آن نشنیده چیست؟

زابل یسایان فمینیست، رمان نویس و اندیشمند ارمنستانی، نویسنده ای با نبوغ بالا و زنی بود که بسیار فراتر از عصر خود محسوب می شد. در قلب ویرانه های این نویسنده تاریخچه ای مهم و جان سوز محسوب می گردد. همچنین نویسنده های تحسین برانگیز بسیاری وجود دارند که در سرزمین مادری شان شناخته شده هستند، اما آثارشان هنوز به زبان های دیگر ترجمه نشده و هنوز در جهان شناخته نشده اند. یکی از این نمونه ها ناتالیا گینزبورگ است .

آثار کدام نویسنده، رمان نویس، نمایش نامه نویس، منتقد، روزنامه نگار یا شاعر را بیش از هر فرد دیگری تحسین می کنید؟

من نویسندگانی را تحسین می کنم که چه در نوشتار و چه در محتوای آثارشان خطر را به جان می خرند. من برای نویسندگانی که شجاعت این را دارند که برخلاف جریان حرکت نمایند و کسانی را که از این که هر سال به یک سبک تعیین بنویسند ممانعت می نمایند، تحسین می کنم. رمان نویس ها، روزنامه نگاران و شاعران بسیاری وجود دارند که عمیقا برای شان احترام قائل ام و برایم اهمیتی ندارد یک نویسنده مشهور هستند یا یک نویسنده کتاب اولی. فعالیت در صندلی هر کدام از این نویسنده ها چالش های خود را دارد .

برای افرادی که می خواهند شرایط امروزی ترکیه را درک نمایند، مطالعه چه کتابی را پیشنهاد می کنید؟

مطمئنا پاسخ خواهم داد کتاب های بیشتری از زنان را مطالعه نمایند. آثار نویسندگان زن، روزنامه نگاران زن، شاعران زن و استادان دانشگاهی زن را مطالعه کنید. و زمانی که از زنان صحبت می کنم منظورم تمام نویسندگان زن از هر قوم و تاریخچه فرهنگی است: ترک، کرد، ارمنی ، یهودی و یونانی. ترکیه کشوری با نسیان اجتماعی است. آثار آن دسته از نویسندگانی را مطالعه کنید که گواه سکوت و خاموشی هستند .

نویسندگان ترک محبوب شما چه کسانی هستند؟ آیا نویسندگان ترکی هستند که آن قدر که باید شناخته شده نیستند؟

هزاره ای از ادبیات ترک اثر طلعت حلمان اثری بی نظیر و زیبا است که اثر مناسبی برای شروع محسوب می گردد. مطالعه آثار ناظم حکمت برای درک ستم و سختی رسیدن به آزادی لازم است. مدونا با پالتو پوست اثر صباح الدین علی نیز چند سال پیش به زبان انگلیسی منتشر شد و آن را می توان اثری بی نظیر توصیف کرد .

زمانی که مشغول نوشتن هستید چه کتابی را مطالعه می کنید؟ هنگامی که در حال نوشتن کتاب خود هستید از مطالعه چه نوع کتابی خودداری می کنید؟

پیش از آن که نوشتن رمانم را شروع کنم، تحقیقات مفصلی را شروع می کنم و سعی می کنم تا حدی که امکان دارد هر چیز مرتبط با موضوع کتابم را مطالعه کنم. من مدت زیادی را در دانشگاه درس خوانده ام و شاید این همان دلیلی است که مفهوم نظم را برای من مهم جلوه داده است. پس وابسته به موضوعی که قرار است درباره آن بنویسم، کتاب های بسیاری را مطالعه می کنم و وقت زیادی را صرف فکر کردن می کنم .

آیا تا به امروز کتابی شما را به کسی نزدیک تر نموده یا میان شما و فردی فاصله انداخته است؟

من معتقدم هر کتابی که مطالعه نموده ام من را به فرد دیگری نزدیک نموده است. تعداد بسیار بسیار کمی کتاب وجود دارد که آرزو می کردم هیچ گاه مطالعه ننموده بودم شان .

از مطالعه کدام ژانر لذت می برید و از مطالعه کدام ژانر خودداری می کنید؟

من هر چیزی را که با من ارتباط برقرار کند مطالعه می کنم؛ از فلسفه سیاست گرفته تا علم عصب شناسی و تاریخ فرهنگ. من همچنین رمان های گرافیکی، کتاب های مصور و کتاب های آشپزی مطالعه می کنم. هرچیزی را که در لحظه برایم جالب باشد مطالعه می کنم. من به طرز فکر ادبیات متعالی در برابر ادبیات پست اعتقادی ندارم. هیچ گاه این تفاوت را درک نکردم. من فقط یک قانون طلایی دارم؛ سعی می کنم به جای این که سال به سال در همان منطقه امن ذهنی ام باقی بمانم، به وسعت آن چه می توانم بنویسم و فراتر از سنت ها، ژانرها و فرهنگ ها پیش بروم .

قهرمان و ضدقهرمان های داستانی محبوب شما چه کسانی هستند؟

اورلاندو قهرمان محبوب ابدی من است و من این حقیقت را که ویرجینیا وولف آن کتاب را یک زندگی نامه عنوان نموده نیز دوست دارم. همچنین جی گتسبی را به عنوان ضدقهرمان محبوبم انتخاب می کنم. گتسبی بزرگ کتابی تحسین برانگیز است که باید در طول زمان بارها مطالعه گردد .

در دوران کودکی چه نوع خواننده ای بودید؟ کدام یک از کتاب های دوران کودکی یا نویسندگان دوران کودکی تان را بیش از همه به یاد دارید؟

من کودکی تنها و منزوی بودم که توسط دو زن بزرگ شدم: مادرم و مادربزرگم. از آن جایی که فکر می کردم زندگی بی نهایت خسته نماینده است، از همان سنین کودکی به کتاب خوان خوبی تبدیل شدم. من در فرانسه به جهان آمدم. پس از مدتی والدینم از هم جدا شدند؛ پدرم در استراسبورگ ماند و مادرم مرا به آنکارا آورد. بنابراین زمانی که بسیار کوچک بودم ناچار به مهاجرت شدم. در محله ای سنتی بزرگ شدم که هیچ احساس تعلقی به آن نداشتم. کتاب ها به من یاری می کردند تونل هایی برای رهایی و به سمت آزادی حفر کنم .

اگر قرار بود تنها یک کتاب رانام ببرید که شما را به فردی که امروز هستید تبدیل نموده، کدام اثر را انتخاب می کنید؟

اورلاندو نوشته ویرجینیا وولف. تا زمانی که این کتاب را نخوانده بودم نمی دانستم می گردد تا این حد از عناصر آزادی و جسارت در نوشتن استفاده کرد. اگر بتوانم تقلبی کوچک بکنم، مثنوی معنوی از مولانا را نیز به پاسخ سوال شما اضافه می کنم. یک اثر غربی و یک اثر شرقی .

آیا شده نظرتان درباره یک اثر براساس اطلاعات موجود درباره نویسنده اش یا هر چیز دیگری تغییر کند؟

واقعا نه. شاید به این دلیل که من یک فرد خویشتن گرا هستم و زمانی که یک کتاب مطالعه می کنم خصوصا یک رمان، همه چیز را درباره نویسنده آن فراموش می کنم. این که نویسنده آن چه کسی است برایم اهمیتی ندارد؛ داستان است که برای من اهمیت دارد .

اگر قرار بود نویسنده ای را دیدار کنید چه زنده و چه درگذشته چه کسی را انتخاب می کردید؟ و دوست داشتید چه چیزی را درباره او بدانید؟

دوست داشتم باروخ اسپینوزا (فیلسوف مشهور هلندی) را دیدار کنم. طرز فکر او حیرت آور است. بی نظیر است که بتوانم جیمز بالدوین را نیز دیدار کنم. زمانی که آثارش را مطالعه می کنم یا به صدایش گوش می دهم احساساتی می شوم. و در آخر دوست داشتم شمس تبریزی را دیدار کنم. حضور هر سه آن ها کنار هم بی نظیر خواهد بود .

ناامیدنماینده، بیش از حد ستایش شده و اثری که به اندازه کافی خوب نیست: فکر می کردید از مطالعه کدام کتاب شاد خواهید شد، اما در نهایت این طور نشد؟ آیا به یاد دارید آخرین کتابی که ناتمام کنار گذاشتید چه بوده است؟

وقتی کتابی را کنار می گذارم، معمولا این مشکل با خود من در ارتباط است؛ شاید در آن موقع ذهن بسیار مشغولی داشته ام. کتاب هایی وجود داشته که در ابتدا نتوانستم مطالعه شان کنم اما پس از مدتی یعنی چند هفته بعد، مطالعه آن ها را دوباره امتحان نکردم و به معنای واقعی کلمه شیفته شان شدم. برای مثال پرفروغ ها از النور کاتن (برنده جایزه من بوکر سال 2013) جزء این دسته است .

دوست دارید چه کسی زندگی نامه شما را بنویسد؟

نویسنده ای با نکته سنجی و درک بالا از فرهنگ های مختلف؛ کسی که به معنای حقیقی تابع بشریت باشد .

برای مطالعه چندباره یک اثر همیشه به کدام کتاب رجوع می کنید؟

در درجه نخست آثار هانا آرنت. من برای مطالعه آثار او بارها رجوع می کنم. صدای او بسیار مهم و متاسفانه بسیار مرتبط با شرایط کنونی ماست. مطالعه چندباره آثار چسواو میوش را نیز دوست دارم. سپس نوبت به امیل چوران می رسد. شاید چوران این فیلسوف رومانیایی برای بعضی از مخاطبان غربی زیادی افسرده نماینده باشد ولی برای مخاطبانی از بالکان، آناتولی و خاورمیانه، صدای او صدای میانه روی است .

از مطالعه نکردن کدام آثار شرمسار اید؟

واقعا نمی دانم. اگر کتابی وجود داشته باشد که از مطالعه نکردنش خجالت زده ام، آن را مطالعه خواهم کرد. به علاوه این موضوع خجالت آور نیست. کتاب های بسیاری وجود دارند و ما باید به مطالعه کردن ادامه دهیم؛ این تنها چیزی است که اهمیت دارد .

کتاب بعدی که قصد دارید مطالعه کنید چیست؟

من در میانه مطالعه زیرزمین نوشته رابرت مک فارلین هستم که اثری زیباست .

منبع:ایسنا