سخت گیری کنترل شده روسیه در مقابل ترکیه؛ ادلب برگه برنده ای در نبرد گذرگاه ها - دیار سلمان

به گزارش خبرنگاران، به نوشته روزنامه الاخبار چاپ لبنان، تنش نظامی نو در ادلب به این شکل شروع شد که نیروهای روس تعدادی پهپاد شناسایی را برای رصد اهداف شبه نظامیان تکفیری به پرواز درآورده و سپس ارتش سوریه در عملیات هایی که عمدتا در منطقه جبل الزاویه و حومه جنوبی ادلب اجرا شدند، با حملات توپخانه ای سنگینی آنها را هدف قرار داد. ظاهر امر این است که مسکو می خواهد در دو موضوع اصلی از این سخت گیری و تنش کنترل شده به اسم اهرم فشاری بر آنکارا استفاده کند، یکی یاری های بین المللی به وسیله گذرگاه های مرزی و دومی اجرای توافقنامه سوچی 2020 به وسیله بازگشایی آزادراه حلب-لاذقیه (ام4) برای رفت وآمدهای غیرنظامی میان دو منطقه ترنبه در غرب سراقب و عین الحور در حومه غربی ادلب. مسکو مشخصا در خصوص موضوع اول، سازوکار بین المللی قبلی برای یاری رسانی ها را که اواسط امسال میلادی مهلت آن به سرانجام می رسد، به منزله نقض حاکمیت سوریه می داند و خواهان آن است که به جای آن، از گذرگاه هایی استفاده گردد که منحصرا در کنترل دولت سوریه هستند اما سایر اعضای شورای امنیت با این خواسته مخالفت هستند.

به گفته بعضی منابع، روسیه و در کنار آن دولت سوریه شروط مهمی برای موافقت با تمدید قطعنامه 2533 شورای امنیت و وتو نکردن آن دارند که در راس آنها حضور نمایندگانی رسمی از دولت سوریه و یا نمایندگانی از فرایند سه گانه آستانه یعنی روسیه، ایران و ترکیه در عملیات توزیع یاری های بین المللی است که وارد خاک سوریه می شوند.

این منابع توضیح دادند: روسیه با این خواسته ها در پی نظارت بر فرایند انتقال و توزیع یاری ها بوده و در کنار آن می خواهد با انتقال یاری ها به دمشق در وهله اول سپس توزیع آنهابه شکل برابر در تمامی منطقه ها انتقال آنها به ادلب به وسیله گذرگاه های امنی میان منطقه ها تحت کنترل ارتش و منطقه ها تحت کنترل گروه های مسلح، نقش رسمی دولت سوریه در این امر را با همکاری سازمان ملل تقویت کند. اوایل ماه جاری میلادی مساله گذرگاه های مرزی در دمشق طی ملاقات الکساندر لاورنتیف، فرستاده رئیس جمهور روسیه با بشار اسد، رئیس جمهور سوریه مورد بحث و گفت وگو نهاده شد و روز بعد از آن سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه آمریکا را متهم کرد با سیاست تحریم های یک جانبه و اشغال اراضی، منابع طبیعی و منطقه ها حاصلخیز سوریه به وسیله نیروهای خارجی، در این کشور بحران انسانی به وجود آورده است.

بر اساس آنچه گذشت، به نظر می رسد مسکو در پی آن است که با ایجاد تنش در ادلب آنکارا را تحت فشار بگذارد تا در طرح آمریکا برای گذرگاه ها شرکت نکند بلکه این کشور را به شرکت در طرح خود سوق دهد. از آنجایی که روس ها از اهمیت گذرگاه باب الهوی برای ترکیه باخبر هستند، کوشش می نمایند به آنکارا بفهمچون آن قدر که در پی مشارکت در نظارت بر ورود یاری های بشردوستانه از این گذرگاه و نحوه توزیع آنها هستند، نمی خواهند این گذرگاه را مسدود نمایند. در کنار کوشش های مسکو، روشن است که ترکیه در این مساله به موضعگیری آمریکا و غرب متمایل است، پس از سفر ماه گذشته لیندا توماس گرینفیلد، سفیر آمریکا در سازمان ملل به ترکیه و بازدید او ار گذرگاه باب الهوی با نظارت رسمی ترکیه، روسیه پیغام را دریافت کرد و سوت تنش نظامی در ادلب را به صدا درآورد و از ترکیه خواست به تعهدات خود در خصوص توافق سوچی یعنی ایجاد منطقه امن در اطراف آزادراه ام4، عقب شینی نیروها به شمال این آزادراه و بازگشایی آن به روی غیرنظامیان عمل کند. مسکو به صورت تلویحی به آنکارا هشدار داد در صورتی که به تعهداتش عمل نکند، عملیات نظامی را شروع خواهد نمود. در واقع مسکو نسبت به تعلل مزمن و روبه رجحان آنکارا در اجرای توافقنامه سوچی که بیش از یک سال قبل امضا شد بود، واکنش ناگهانی نشان نداد اما برای معامله با ترکیه در مساله گذرگاه های مرزی و هم بیرون آوردن آن از دایره آمریکا، پرچم توافق را در مقابلش بالا برد.

تنش در روابط روسیه-ترکیه تنها به ادلب محدود نیست، روسیه به نزدیک شدن روابط ترکیه-آمریکا که از زمان ریاست جمهوری جو بایدن شروع شده و تاثیر آن بر شرایط منطقه شرق فرات بی اعتماد است. روس ها در این چارچوب پیش بینی می نمایند که آمریکایی ها کوشش نمایند توافق نوی را میان ترکیه و گروه های کُرد به امضا برسانند که به بهبود موقعیت آنکارا در منطقه منجر شده و یا اینکه به نیروهای ترکیه ای امکان توسعه حضورشان در منطقه را بدهد همانگونه در عملیات چشمه صلح رخ داد. اخیرا با وجود مخالفت های مردمی با حضور آمریکایی ها، شاهد افزایش تحرکات آمریکا در منطقه شرق فرات بوده ایم و آمریکا این روزها کوشش می نماید در موضوعاتی که تا پیش از این از آنها دور بود، به ویژه در مسایل مشترک گروه های کُرد، دولت سوریه و طرف ترکیه ای که همیشه روسیه مدیریت آنها را بر عهده داشت همچون مساله قطعی آب و برق، ورود کند به شکلی که اخیرا شاهد کوشش های آمریکا برای ورود به مذاکرات میان قسد (نیروهای سوریه دموکراتیک) و ترکیه در خصوص این دو مساله بوده ایم در حالی که تا به امروز کل این موضوع منحصرا در دست روسیه بود.