پل ارتباطی قدرتمند: درک مهارت همدلی و همزبانی - دیار سلمان

منبع مقاله: مهارت همدلی و همزبانی چیست؟ چگونه همدلی کنیم؟

فرض کنید در حال قدم زدن در خیابان هستید و ناگهان با صحنه‌ای مواجه می‌شوید که خانمی جوان در حال گریه کردن است. کنجکاوی برتان غلبه می‌کند اما پیش از هر اقدامی مکث می‌کنید. به راستی چه واکنشی در این موقعیت مناسب است؟ آیا باید با جملاتی مانند «غصه نخور» یا «مشکل خاصی نیست» او را آرام کنید؟ یا شاید بهتر است با او همدردی کرده و به حرف‌هایش گوش دهید؟

اینجاست که اهمیت مهارت‌های همدلی و همزبانی پررنگ می‌شود. در این مقاله قصد داریم به کاوش در این دو مفهوم کلیدی در برقراری ارتباطات مؤثر بپردازیم. با ما همراه باشید تا دریابید چگونه می‌توان پل ارتباطی محکم‌تری با دیگران ساخت و روابط عمیق‌تری را رقم زد.

همدلی: قدم زدن در کفش‌های دیگران

فرض کنید می‌خواهید از دوست صمیمی‌تان که به تازگی شغلش را از دست داده حمایت کنید. همدلی به معنای آن نیست که صرفا بگویید «می‌فهمم چقدر ناراحتی» در حالی که واقعا درک درستی از احساس او ندارید. همدلی یعنی تلاش برای درک عمیق احساسات و تجربیات طرف مقابل، انگار که خودتان در موقعیت او قرار گرفته‌اید.

به عبارت دیگر، همدلی شبیه قدم زدن در کفش‌های دیگران است. این مهارت به شما کمک می‌کند دنیا را از دریچه نگاه او ببینید و بفهمید در ذهن و قلبش چه می‌گذرد.

همدلی (Empathy) به معنای درک و فهم احساسات و تجربیات دیگران است. این مهارت فراتر از صرفا شنیدن حرف‌های طرف مقابل بوده و به معنای تلاش برای دیدن دنیا از دریچه چشم اوست. تصور کنید کفش‌های دوستتان را به پا می‌کنید و با آن‌ها قدم می‌زنید. در این مسیر، با موانع و دشواری‌هایی که او تجربه می‌کند، هم‌قدم می‌شوید.

همدلی دارای دو مؤلفه اصلی است:

• مؤلفه شناختی (Cognitive Component): توانایی شناسایی و برچسب زدن بر احساسات دیگران. به عنوان مثال، با دیدن چهره‌ی برافروخته و لحن تند دوستتان، متوجه عصبانیت او می‌شویم.
• مؤلفه عاطفی (Affective Component): توانایی به اشتراک گذاشتن هیجانات فرد مقابل. درک می‌کنیم که دوستمان به خاطر اتفاقی خاص، آزرده خاطر شده است.

همزبانی: گوش دادن فعالانه، کلید همدلی

همزبانی (Active Listening) مهارتی ارتباطی است که به واسطه آن، با دقت و تمرکز به صحبت‌های طرف مقابل گوش می‌دهیم. این مهارت مکمل همدلی بوده و زمینه‌ای را فراهم می‌کند تا بتوانیم به درستی احساسات فرد مقابل را درک کنیم.

برخی از مؤلفه‌های کلیدی همزبانی عبارتند از:

• توجه کامل: برقراری ارتباط چشمی و حذف عوامل برهم‌زننده تمرکز مانند گوشی تلفن همراه.
• بازتاب کلامی (Paraphrasing): با جملاتی مانند «پس به نظر می‌رسد که از این موضوع ناراحت هستی» درک خود را از صحبت‌های او تایید کنیم.
• پرهیز از قضاوت: بدون پیش‌داوری و ذهنیت منفی به حرف‌های او گوش دهیم.
• پرسیدن سوالات باز: با سوالاتی مانند «می‌توانی کمی بیشتر برایم توضیح دهی؟» به او فرصت دهیم تا جزئیات بیشتری را بیان کند.

چرا به همدلی و همزبانی نیاز داریم؟

مهارت‌های همدلی و همزبانی نقش بسزایی در برقراری ارتباطات مؤثر، ایجاد روابط عمیق‌تر و داشتن یک زندگی اجتماعی پربار ایفا می‌کنند. با درک احساسات دیگران، می‌توانیم:

• حمایت و همدردی بیشتری ارائه دهیم: در مواقع سختی، در کنار دوستان و عزیزان خود حضور داشته و به آن‌ها آرامش دهیم.
• تعارضات را با آرامش بیشتری حل کنیم: با درک دیدگاه طرف مقابل، می‌توانیم به راه‌حل‌های سازنده‌ای برای حل مشکلات دست یابیم.
• اعتماد و احترام را در روابط‌مان تقویت کنیم: زمانی که دیگران احساس کنند درک می‌شویم، حس اعتماد و احترام متقابل شکل می‌گیرد.
• مهارت‌های ارتباطی خود را ارتقا دهیم: همدلی و همزبانی زمینه‌ساز برقراری ارتباطات قوی‌تر و تأثیرگذارتر با افراد مختلف می‌شود.

همدلی شناختی و عاطفی: دو روی یک سکه

همدلی از دو مؤلفه اصلی تشکیل شده است: همدلی شناختی و همدلی عاطفی. همدلی شناختی به توانایی درک افکار و دیدگاه‌های طرف مقابل اشاره دارد. به این معنا که بتوانید خودتان را جای او بگذارید و شرایط را از منظر او تحلیل کنید.

برای مثال، فرض کنید همکار شما به خاطر اشتباهی در پروژه کاری بسیار عصبانی است. همدلی شناختی به شما کمک می‌کند تا دلایل احتمالی عصبانیت او را درک کنید. شاید نگران تأثیر این اشتباه روی اعتبار شرکت باشد، شاید از بی‌دقتی خودش عصبانی است، یا شاید فشار کاری زیادی را تحمل می‌کند.

همدلی عاطفی اما، به درک و هم‌نوایی احساسی با فرد مقابل مربوط می‌شود. این یعنی اینکه بتوانید احساسات او را درک کنید و با آن‌ها هم‌احساس شوید. در مثال همکارتان، همدلی عاطفی به این معناست که متوجه استرس و نگرانی او شوید و بتوانید با او همدردی کنید.

برای داشتن یک ارتباط عمیق و موثر، به هر دوی این جنبه‌های همدلی نیاز دارید.

چرا همدلی مهم است؟

در دنیایی که دائما در حال برقراری ارتباط با دیگران هستیم، همدلی مهارتی حیاتی محسوب می‌شود. تصور کنید همکار صمیمی‌تان ترفیعی را که انتظارش را می‌کشیده، از دست داده است. اگر با او همدل باشید، می‌توانید احساس ناامیدی و سرخوردگی‌اش را درک کنید. این درک باعث می‌شود واکنش حمایتی و همدلانه‌ای نشان دهید و در کنارش باشید تا از این شرایط سخت عبور کند.

همدلی در روابط عاطفی هم نقشی کلیدی ایفا می‌کند. زمانی که شریک عاطفی‌تان روز پر استرسی را پشت سر گذاشته، با همدلی می‌توانید خستگی و دلخوری او را درک کنید و رفتاری متناسب با شرایط از خودتان نشان دهید. این باعث می‌شود رابطه‌تان عمیق‌تر شده و احساس نزدیکی و صمیمیت بیشتری بین‌تان شکل بگیرد.

علاوه بر این، همدلی در محیط کار هم منجر به افزایش بهره‌وری و عملکرد بهتر تیم می‌شود. زمانی که اعضای تیم همدیگر را درک می‌کنند و با یکدیگر همدل هستند، همکاری و همفکری به شکل بهتری صورت می‌گیرد و در نهایت به نتایج مطلوب‌تری دست پیدا می‌کنند.

همدلی فواید بی‌شماری در زندگی شخصی و حرفه‌ای ما دارد. چند مورد از مهم‌ترین این فواید عبارتند از:

• تقویت روابط: وقتی با همدلی به حرف‌های دیگران گوش می‌دهیم و احساساتشان را درک می‌کنیم، آن‌ها احساس ارزشمندی و درک شدن پیدا می‌کنند. این امر منجر به تقویت روابط عاطفی و کاری می‌شود.
• حل موثر مشکلات: با درک دیدگاه‌های مختلف و ریشه‌یابی مشکلات، می‌توان راه‌حل‌های بهتری برای مسائل پیدا کرد.
• کاهش تعارض: همدلی به ما کمک می‌کند تا از قضاوت کردن دیگران خودداری کنیم و با دید بازتری به مسائل نگاه کنیم. این امر منجر به کاهش سوءتفاهم‌ها و درگیری‌ها می‌شود.
• افزایش اعتماد: وقتی دیگران احساس کنند که درک می‌شویم، به ما اعتماد بیشتری پیدا می‌کنند.
• کسب احترام: با نشان دادن همدلی، احترام دیگران را جلب می‌کنیم و تصویری مثبت از خودمان به جا می‌گذاریم.

موانع همدلی: فیل گوش‌های نامرئی

برخی موانع می‌توانند مانع از برقراری ارتباط همدلانه شوند. شناخت این موانع به ما کمک می‌کند تا ارتباطات موثر‌تری با دیگران برقرار کنیم.

• قضاوت زودهنگام: گاهی اوقات پیش از آنکه حرف‌های طرف مقابل را به طور کامل گوش دهیم، او را قضاوت می‌کنیم. این قضاوت‌ها مانع از درک واقعی احساسات و تجربیات او می‌شود.
• تمرکز بر خودمان: در برخی مواقع آنقدر درگیر مشکلات و دغدغه‌های خودمان هستیم که نمی‌توانیم به حرف‌های دیگران به طور کامل گوش دهیم و با آن‌ها همدل شویم.
• تفاوت‌های شخصیتی: اینکه ما و دیگران شخصیت‌های متفاوتی داریم، امری طبیعی است. اما گاهی اوقات همین تفاوت‌ها باعث می‌شود درک احساسات یکدیگر برایمان دشوار شود.

همدلی در عمل: چگونه با دیگران همدل باشیم؟

حالا که با اهمیت و موانع همدلی آشنا شدیم، نوبت آن رسیده است که راهکارهای عملی برای برقراری ارتباط همدلانه را بررسی کنیم:

• گوش دادن فعال: اولین قدم برای همدلی، گوش دادن فعال است. یعنی اینکه با دقت به حرف‌های طرف مقابل گوش دهیم، زبان بدن او را درک کنیم و سعی کنیم منظور واقعی‌اش را دریابیم.
• بازتاب احساسات: بعد از گوش دادن، احساسات فرد مقابل را به زبان خودتان بازتاب دهید.