آشنایی با گرده مغزی نان سنتی تویسرکانی ها - دیار سلمان

منبع مقاله: گرده مغزی نان سنتی تویسرکانی ها

تویسرکان، دیار گردوی ایرانی، با نامش طعم خوشایند مغزهای پرچرب و مقوی را تداعی می‌کند. اما این شهرستان علاوه بر شهرت جهانی گردو، نان سنتی بی‌نظیری دارد که با هنرمندی تمام، اصالت و طعم دلچسب گردو را به سفره‌های مردم آورده است. این نان خوشمزه با نام «گرده مغزی» شناخته می‌شود و عطر و طعم منحصر به فردش، هر کسی را به وجد می‌آورد.

نان محلی، میراثی زنده

نان‌های محلی، فراتر از یک خوراکی صرف، بخشی از فرهنگ و میراث غذایی هر منطقه به شمار می‌آیند. گرده مغزی نیز از این قاعده مستثنی نیست. این نان سنتی، یادگاری از ذوق و سلیقه مردم تویسرکان است که سینه به سینه و نسل به نسل، دستور پخت آن حفظ شده است. پخت گرده مغزی در گذشته‌های دور، بیشتر در مناطق روستایی رواج داشته و معمولا برای مناسبت‌های خاص مانند عید نوروز، ماه رمضان و یا دورهمی‌های خانوادگی تهیه می‌شده است.

امروزه گرچه پخت این نان خوشمزه نسبت به گذشته کمتر شده، اما همچنان در برخی از روستاهای تویسرکان، عطر دلنشین گرده مغزی، نویدبخش زنده نگه داشتن این سنت دیرینه است.

درختان کهنسال گردو در تویسرکان، حکایتی از اهمیت این محصول در سفره مردم این منطقه دارد. همزمان با برداشت گردو، پخت گرده مغزی نیز رونق می گیرد. جالب است بدانید که عطر دلنشین پخت گرده مغزی گاهی تا هفت خانه آن طرف تر هم می رود و نوید یک عصرانه یا صبحانه خوشمزه را می دهد.

رازهای پخت گرده مغزی

شاید با شنیدن نام گرده مغزی، تصور کنید که پخت آن کار بسیار سختی است. اما برعکس، مواد اولیه این نان ساده هستند و با کمی مهارت به راحتی می توانید عطر و طعم تویسرکان را به خانه خود بیاورید.

برای تهیه گرده مغزی، به خمیر نان، گردوی خرد شده، پیاز رنده شده، زردچوبه، نمک و ادویه جات دلخواه (مثل شنبلیله) نیاز دارید. خمیر نان را می توانید خودتان در خانه درست کنید و یا از نانوایی تهیه کنید.

بعد از آماده سازی خمیر، نوبت به بخش اصلی ماجرا، یعنی مواد رویی گرده مغزی می رسد. گردو را نه خیلی ریز و نه درشت خرد کنید. تکه های گردو باید زیر دندان احساس شوند و حسابی لذت بخش باشند. پیاز رنده شده را کمی آبگیری کنید تا خمیر نان را خیس نکند. سپس گردو، پیاز، ادویه جات و کمی روغن را با هم مخلوط کنید و اجازه دهید تا مزه ها به خورد هم بروند.

خمیر را به چونه های مساوی تقسیم کنید و هر چونه را با وردنه به شکل دایره ای به قطر دلخواه باز کنید. مواد رویی را به صورت یکدست روی خمیر پهن شده بمالید و بعد نان را به شکل دلخواه (لول، مارپیچ و یا تا شده) بپیچید.

گرده های مغزی پیچیده شده را روی سینی فر که از قبل چرب شده است بچینید و با کمی زرده تخم مرغ رومال کنید. در نهایت، سینی را در فر با حرارت ملایم قرار دهید تا گرده مغزی بپزد و طلایی شود.

عطر بی نظیر گرده مغزی که در حین پخت در خانه می پیچد، اشتهای شما را حسابی باز خواهد کرد. پس از پخت، گرده مغزی را برش بزنید و به عنوان عصرانه ای دلچسب همراه با چای میل کنید.

گرده مغزی، فراتر از یک نان

گرده مغزی فراتر از یک نان خوشمزه، نمادی از فرهنگ مهمان نوازی و دورهم نشینی های صمیمانه مردم تویسرکان است. در گذشته، پخت گرده مغزی با مناسبت های مختلفی گره خورده بود. برای مثال، مردم تویسرکان بعد از پایان فصل کاری پاییز و در روزهای زیارتی، با پخت گرده مغزی در کنار هم جشن می گرفتند.

امروزه نیز پخت گرده مغزی در برخی مناطق روستایی تویسرکان رواج دارد و این نان خوشمزه همچنان عطر و طعم اصیل خود را حفظ کرده است.

سفری به دل عطر و طعم

تصور کنید در یک عصر دل‌نشین پاییزی، در خانه‌ای قدیمی با دیوارهای کاهگلی نشسته‌اید. بوی خوش هیزم در فضا پیچیده و از تنور داغ، نان‌های گرد و طلایی‌رنگ گرده مغزی بیرون می‌آیند. دانه‌های درشت گردو که زیر دندان می‌شکند و عطر و طعم بی‌نظیر آن با هر لقمه، کام شما را شیرین می‌کند. این، تنها بخش کوچکی از تجربه‌ای است که گرده مغزی برایتان به ارمغان می‌آورد.

گرده مغزی، فراتر از یک نان

گرده مغزی فراتر از یک نان خوشمزه، نمادی از ذوق هنری و خلاقیت مردمان تویسرکان است. آن‌ها با استفاده از محصولی ساده و در دسترس مانند گردو، نان سنتی بی‌نظیری خلق کرده‌اند که علاوه بر طعم لذیذ، فوایدی برای سلامتی نیز دارد.

گردو، شاه کلید سلامتی

گردو، ماده‌ی اصلی گرده مغزی، سرشار از اسیدهای چرب غیراشباع است که به سلامت قلب و عروق کمک می‌کند. همچنین، این مغز پرخاصیت، منبع خوبی از ویتامین‌ها و مواد معدنی به شمار می‌آید که برای تقویت سیستم ایمنی بدن ضروری هستند.

همیاری نان و گردو برای سلامتی

ترکیب نان گندم با گردو در گرده مغزی، یک وعده‌ی غذایی کامل و سرشار از انرژی را به وجود می‌آورد. فیبر موجود در نان گندم، به احساس سیری و سلامت دستگاه گوارش کمک می‌کند و پروتئین و چربی‌های مفید گردو، انرژی مورد نیاز بدن را تامین می‌کنند.

گرده مغزی، سوغات اصیل تویسرکان

گرده مغزی، سوغاتی بی‌نظیر و خوشمزه است که عطر و طعم تویسرکان را با خود به همراه دارد. اگر گذرتان به این دیار خوش آب و هوا افتاد، حتما از این نان سنتی به‌عنوان یادگاری برای عزیزان‌تان تهیه کنید. مطمئن باشید با هر لقمه‌ای که از گرده مغزی می‌خورند، خاطرات خوش سفر شما را زنده خواهند کرد.

گرده مغزی، نان ساده با اصالتی عمیق

گرده مغزی، برخلاف اسمش، اصلا پیچیده نیست! برای تهیه این نان خوشمزه، از مواد اولیه در دسترس و نسبتا کمی استفاده می‌شود. آرد، آب، مخمر، گردو، پیاز، زردچوبه و کمی نمک، تمام آن چیزی است که برای پخت این نان سنتی نیاز دارید. سادگی مواد اولیه گرده مغزی، شاید این تصور را به وجود آورد که با نانی ساده و معمولی طرف هستیم. اما راز اصلی این نان، در ترکیب هنرمندانه این مواد و البته ذوق و سلیقه‌ای است که نسل به نسل در بین زنان تویسرکانی منتقل شده است.

گردو، قلب تپنده گرده مغزی

همانطور که از اسمش پیداست، گردو، عنصر اصلی و غیر قابل جایگزین گرده مغزی است. تویسرکان به عنوان پایتخت طلای سبز ایران، شهرت جهانی در زمینه تولید گردو دارد. گردوهای تویسرکان درشت، چرب و دارای طعم و عطری منحصر به فرد هستند. همین ویژگی‌ها باعث می‌شود که در گرده مغزی نیز، از مرغوب‌ترین گردوها استفاده شود. گردوهای آسیاب شده، اما نه به صورت پودری، بلکه با تکه‌های درشت‌تر، روی خمیر نان پهن می‌شوند و در نهایت، در دل گرده پخته شده، با هر لقمه، طعم بی‌نظیر گردوی تویسرکان را به رخ می‌کشند.

عطر وسوسه کننده‌ای که تا هفت خانه آن طرف‌تر می‌رود!

پخت گرده مغزی، فراتر از یک عمل آشپزی، یک مراسم دلنشین است. عطر خوشایند گردو و پیاز داغ که هنگام چاشنی دادن به خمیر در فضا می‌پیچد، نوید یک نان خوشمزه را می‌دهد. اما شهرت گرده مغزی، فقط به بوی خوش آن در حین پخت محدود نمی‌شود. می‌گویند عطر دلپذیر گرده پخته شده، آنقدر وسوسه‌کننده است که تا هفت خانه آن طرف‌تر هم می‌رسد! این عطر و طعم جادویی، اشتهای هر رهگذری را تحریک می‌کند و او را به سمت سفره‌های گرم تویسرکانی‌ها می‌کشاند.

نان بربری، بستر مناسب برای گرده مغزی

اگرچه برای تهیه گرده مغزی می‌توان از خمیر نان‌های مختلفی استفاده کرد، اما به طور سنتی، خمیر نان بربری، بستر مناسبی برای این نان خوشمزه به شمار می‌رود. خمیر بربری با داشتن بافتی نرم و لطیف، به خوبی مواد میانی گرده را در خود جای می‌دهد و در نهایت، نانی با ظاهری زیبا و باطنی پر از عطر و طعم گردو را به ارمغان می‌آورد. البته ناگفته نماند که برخی افراد برای راحتی کار، از نان‌های آماده بربری نیز برای تهیه گرده مغزی استفاده می‌کنند.

از نان شبانه تا سفره‌های مهمانی

گرده مغزی، هم می‌تواند به عنوان یک نان ساده و مغذی برای وعده‌های غذایی روزانه، به خصوص شام، مورد استفاده قرار گیرد و هم در مراسم و مهمانی‌های خاص، زینت‌بخش سفره‌های تویسرکانی‌ها باشد. سادگی در عین حال خوشمزگی این نان، باعث شده تا گرده مغزی در طول تاریخ، مهمان همیشگی سفره‌های مردم این دیار، چه در شادی و چه در غم، باقی بماند.

گرده مغزی، یادگاری خوشمزه از تویسرکان

گردوهای تویسرکان، شهرت جهانی دارند و سوغات اصلی این منطقه به شمار می‌روند. اما گرده مغزی، فراتر از یک سوغات ساده، تجربه‌ای به یادماندنی از عطر، طعم و اصالت تویسرکان است. پخت این نان در خانه، با عطر خوشایند آن، خاطره‌ای به یادماندنی برای شما رقم خواهد زد.