پیدا شدن نشانه هایی از دوره ماد در هگمتانه - دیار سلمان

قضیه چیست؟

دکتر مهرداد ملک زاده با اشاره به اینکه این مواد فرهنگی در بناهایی مانند نوشیجان ملایر و گودین تپه هم وجود دارد، مطرح نمود: به نظر می رسد در این فصل پیروز شدیم به پرسش قدیمی که آیا نشانه هایی از دوره ماد در هگمتانه است؟ پاسخ دهیم و نشانه هایی نسبتا رضایت بخش از معماری و سفال های دوره ماد را پیدا کردیم.

وی شرح داد: فصل بیست ودوم کاوش باستان شناختی هگمتانه همدان به مدت 70 روز در ماه های اردیبهشت، خرداد و اوایل تیرماه 99 انجام شد و از اهداف اصلی این فصل کاوش بازشناسی و بازنگری در لایه نگاری تپه، شناختن تحتانی ترین آثار، لایه های مربوط به استقرار در تپه هگمتانه و نظم و نظام برج و باروی تپه بود.

ملک زاده ادامه داد: در کاوش بیست ودوم در سه نقطه کارمان را متمرکز کردیم؛ در ابتدا روبروی موزه فعلی و موقت هگمتانه و در جایی که فرانسوی ها در سال 1913 کارگاهی باز کرده بودند و معروف به چال شترخواب است، سه کارگاه دو و نیم در دو و نیم متر باز کردیم و در عمق 320 سانتی متری به بقایای یک دیوار سنگی رسیدیم که این دیوار حدود چهار متر زیرتر از معماری است که در فصلهای پیش دکتر صراف و آذرنوش در هگمتانه کاویده بودند.

این باستان شناس شرح داد: دکتر صراف از این تراز معماری که کار کرده بود پایین تر نمی رفت، دکتر آذرنوش هم معتقد بود نخستین رج بقایای معماری که در تپه هگمتانه وجود دارد، در پایگاه مرکزی و ساختمان های منظم خشتی است در حالیکه ما پیروز شدیم نشان دهیم نزدیک چهار متر زیر آن هم آثاری داریم.

وی ادامه داد: در معبری که در کارگاه مرکزی وجود داشت تا عمق چهار و نیم متری از کف معبر کارگاهی باز کردیم و هنوز به آنچه باستان شناسان به آن خاک بکر می گویند نرسیدیم اما، در عمق سه و نیم متر دیوار سنگی پیدا کردیم که بسیار شبیه معماری چال شترخواب است.

ملک زاده با بیان اینکه به نظر می رسد در مرکز تپه هگمتانه یعنی چال شتر خواب بر خلاف دکتر صراف و آذرنوش بقایای معماری قدیمی تر هم داریم، اضافه کرد: هنوز آزمایش های تخصصی مانند رادیو کربن روی مواد حفاری انجام نشده و با انجام آزمایشهای فیزیک و شیمیایی می توانیم با ضریب مطمئنتری از تاریخ گذاری مواد فرهنگی بدست آمده حرف بزنیم.

این باستان شناس با اشاره به اینکه تا این لحظه به شکل مکانیکی و فیزیکال حدود سه و نیم متر از معماری دکتر صراف و آذرنوش پایین تر هستیم، گفت: به این علت که در قوانین باستان شناختی مواد فرهنگی لایه های زیرین، دیرین تر هستند، حدود سه و نیم متر قدیمی تر از معماری اشکانی قرار داریم.

وی مطرح نمود: باید روندهای شکل گیری محوطه در تپه هگمتانه به خوبی بررسی و دانسته شود نهشته گذاری سه و نیم متری چه تاریخ گذاری دارند. همچنین، معماری سنگ چین شبیه معماری شناخته شده دوره ماد در دژ و نیایشگاه های مادی از عصر آهن 3 است.

ملک زاده اضافه کرد: تیم کاوش فصل بیست ودوم به این اکتفا نکرد و در حال حاضر انبوهی از یافته های سفالین داریم که در حال طراحی، مقایسه و سنجش سفال ها هستیم تا بدانیم به چه دوره ای تعلق دارند.

سرپرست تیم فصل بیست ودوم کاوش تپه باستانی هگمتانه با بیان اینکه در کاوش های باستان شناسی بودجه تعیین کننده است، گفت: در این فصل کاوش به علت تورم بالا و کمبود بودجه توانایی در اختیار دریافت بیش از پنج کارشناس و 9 کارگر را نداشتیم و برخلاف کاوشهای فصل قبل امکان انجام عملیات وسیع ممکن نبود.

وی اظهار کرد: امیدواریم فرهنگ دوستان و فرهیختگان همدان امکان ادامه کاوش ها را فراهم کنند و بودجه بیشتری در اختیار هیئت های کاوش باستان شناسی تپه هگمتانه قرار دهند تا کارگاه های وسیع تر با درک بهتری از معماری یافت شده در بستر مطمئن و پشتوانه علمی و مادی کار شود.

ملک زاده ادامه داد: اگر این فصل کاوش را با مقیاس های دوره های پیش بسنجیم امسال حدود 150 میلیون تومان بودجه در اختیار داشتیم و با مقیاس آن زمان به چهار میلیارد بودجه نیاز است تا بتوانیم کاوشی آبرومند در شأن تپه هگمتانه همدان انجام دهیم.

وی با اشاره به اینکه تپه باستانی هگمتانه یکی از مهمترین محوطه های باستان شناختی و هم اندازه شهرهای مهم جهان است، گفت: کاوش این محوطه باید مورد توجه تصمیم گیرندگان امر باشد و شرایطی فراهم کنند تا باستان شناسی بتواند گامهای مهمتر، بزرگتر و مؤثرتری در این تپه بردارد.

سرپرست تیم فصل بیست ودوم کاوش تپه باستانی هگمتانه با بیان اینکه برای ثبت جهانی یک اثر سنجش ها، مقتضیات و ملزومات خاصی نیاز است، شرح داد: شکل کنونی محوطه هگمتانه هنوز راه درازی تا استاندارهای لازم برای ثبت جهانی دارد اما، این تپه در تاریخ باستان شناسی دارای امتیازات شاخصی است که به ثبت جهانی برسد، در حال حاضر، این دو از هم فاصله دارند و باید تلاش کنیم به هم نزدیک شوند تا لایحه ای محکم برای ثبت به یونسکو ارائه شود.